✨DNA Hành trình khám phá cấu trúc chuỗi xoắn kép

Đây là tự truyện của James Watson – người đồng khám phá ra cấu trúc xoắn kép của DNA Nếu bạn tò mò về khám phá được coi là vĩ đại nhất thế kỷ 20 được phát hiện như thế nào, nếu bạn tò mò về trung tâm học thuật của thế giới những năm 1940-50, một trong những nơi giành nhiều giải Nobel Sinh Y học nhất, đây chắc chắn là cuốn sách dành cho bạn.

“Được xuất bản vào năm 2012 để đánh dấu 50 năm kể từ khi giải Nobel được trao cho Watson và Crick về công trình khám phá cấu trúc DNA, một ấn bản với chú thích và minh họa của cuốn sách kinh điển này mang đến những hiểu biết mới về mối quan hệ cá nhân giữa James Watson, Frances Crick, Maurice Wilkins, Rosalind Franklin. Những câu chuyện liên quan được người trong cuộc thuật lại đầy chi tiết, giúp khắc họa chân dung các nhà khoa học cũng như đời sống, suy tư hay cảm xúc của họ trong quá trình làm việc nghiên cứu.

Cấu trúc của DNA là một cuộc đua ngầm bắt đầu từ thời điểm Oswald Avery và cộng sự ở Đại Học Rockefeller, New York, làm thí nghiệm chứng minh DNA mang thông tin di truyền (trước đó người ta tin là protein mới là chất quyết định di truyền). Cuộc đua tìm kiếm ‘mật mã của sự sống’ còn ảnh hưởng cả đến thế giới khoa học nói chung, nhất là từ thời nhà vật lý vĩ đại người Áo Erwin Schrödinger. Có ít nhất 3 nhóm lúc đó dồn tâm sức vào cuộc đua này.

Nhóm thứ nhất ở King’s College (London) với điểm tựa chính là kỹ thuật X-ray crystallography, tuy nhiên không phải ai cũng có khả năng làm ra những bức ảnh X-ray chất lượng và ngay cả khi có những hình ảnh tuyệt đẹp (như của Rosalind Franklin và Maurice Wilkins) thì không phải ai cũng giải thích và mô hình hoá được nó.

Nhóm thứ hai là Linus Pauling ở Caltech là người đầu tiên nhận ra cấu trúc xoắn (helical) ở protein (giải Nobel hoá học năm 1958), và có lẽ ông đã phát hiện ra cấu trúc này ở DNA nếu ông không lỡ chuyến tàu qua Anh, lỡ luôn dịp chứng kiến bức ảnh X-ray của Wilkins và Franklin. Pauling công bố cấu trúc của DNA 2 tháng trước Watson và Crick, nhưng cấu trúc đó là sai (ông cho rằng nó là triple helix).

Nhóm cuối cùng và là những người chiến thắng là nhà khoa học thiên tài người Anh Francis Crick (người được coi là cha đẻ của ngành sinh học phân tử hiện đại) và một trong những người có ảnh hưởng nhưng cũng đầy mâu thuẫn, tác giả cuốn sách, nhà khoa học người Mỹ James Watson. Một trong những điểm đáng chú ý là Watson và Crick không hề có dự án về cấu trúc DNA, họ đơn giản là tò mò và quyết tâm theo đuổi nó bằng mọi giá. Erwin Chargaff là người phát hiện ra tỷ lệ của các nucleic acid trong DNA luôn cân bằng giữa Adenine và Thymine, Guanine và Cytosine. Sau khi chứng kiến seminar về phát hiện này vào năm 1952, Watson và Crick nghĩ ngay đến mô hình pairing trong cấu trúc DNA (A-T, G-C), một trong những điểm chính thúc đẩy họ xây dựng cấu trúc xoắn kép. Bức ảnh X-ray của Franklin là bức ảnh đơn giản nhưng có chất lượng nhất về cấu trúc tinh thể của DNA, nó chỉ ra rõ ràng cấu trúc xoắn (helical) ở DNA. Vì nhiều lý do mà Franklin và Wilkins đã không mô hình hóa được DNA dù họ là những người đầu tiên nhìn thấy bức ảnh X-ray này. Như vậy, Watson và Crick đã có hai bằng chứng quan trọng về cấu trúc DNA, đó là cơ chế ghép cặp (pairing) giữa A-T và C-G và cấu trúc xoắn của hai trục tinh thể. Tuy nhiên, họ chỉ hoàn chỉnh nó sau khi Jerry Donohue chỉ cho họ hydrogen chính là cầu nối A-T và C-G.

Cấu trúc xoắn kép của DNA được khám phá chính thức vào năm 1953, công trình thắng giải Nobel chín năm sau đó (1962) và ảnh hưởng của nó là vô tận. Ví dụ như nó chỉ ra cơ chế sao chép của tế bào của Watson và Crick dự đoán (và được chứng minh hoàn toàn sau đó), giải thích sự sống, tạo ra ngành sinh học phân tử và công nghệ sinh học như hiện nay.”

Theo TS Đinh Quang Huy

Tác giả James Dewey Watson (1928)

• Là nhà sinh vật học phân tử Mỹ. Vào năm 25 tuổi, ông đã nổi tiếng với công trình khám phá ra cấu trúc DNA. Watson, Francis Crick và Maurice Wilkins đã được trao giải Nobel Sinh lý và Y khoa năm 1962 cho "sự khám phá của họ liên quan đến cấu trúc phân tử của nucleic acids và tầm quan trọng của nó cho việc trao chuyển thông tin trong vật chất sống".

• 1956-1976: Watson trở thành thành viên giảng dạy tại các phòng thí nghiệm của Đại học Harvard.

• 1968: ông làm giám đốc phòng thí nghiệm Cold Spring Harbor tại Long Island, New York và chuyển trọng tâm nghiên cứu của trung tâm này sang nghiên cứu ung thư.

• 1994: ông đã giữ chức chủ tịch của trung tâm này 10 năm và sau đó trở thành hiệu trưởng của nó cho đến năm 2007.

• 1988-2002: Watson làm việc với Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, đóng góp cho việc xây dựng đề án liên quan đến di truyền của con người.

• Ông cũng đã viết rất nhiều sách khoa học, trong đó có The Molecular Biology of the Gene (1965),The Double Helix (1968).

ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA

“Cuốn sách mô tả các sự kiện dẫn đến một trong những khám phá sinh học vĩ đại của thời đại chúng ta.” - Robert K. Merton

“Một thành công to lớ một tác phẩm kinh điển.” - Peter B. Medewar

“Không ai có thể bỏ lỡ sự phấn khích trong câu chuyện về khám phá vĩ đại và đẹp đẽ này… Cuốn sách truyền tải tinh thần khoa học… ý nghĩa về tương lai, tinh thần cao, sự cạnh tranh và dự đoán đúng sai, sự bao trùm của trí tưởng tượng và thử nghiệm thực tế.” - Jacob Bronowski

“Lịch sử về một nỗ lực khoa học, một câu chuyện trinh thám thực sự khiến người đọc nghẹt thở từ đầu đến cuối.” - Andre Lwoff

“Ông đã mô tả một cách đáng ngưỡng mộ cảm giác đáng sợ và đẹp đẽ khi tiến hành một khám phá khoa học.” - Richard Feynman

TRÍCH ĐOẠN ĐỌC THỬ

Tôi chưa từng thấy Francis Crick thể hiện vẻ khiêm nhường. Có thể anh ấy điềm đạm với ai khác, nhưng tôi chẳng có lý do nào để phán xét cả. Chuyện đó không liên quan đến sự nổi tiếng của anh lúc ấy. Anh đã được nhắc đến nhiều, thường là với một sự kính trọng, rằngcó thể một ngày nào đó anh sẽ được xếp vào hàng ngũ với Rutherford hay Bohr. Nhưng sự tình vẫn chưa phải như vậy vào khoảng mùa thu năm 1951 khi tôi đến làm việc ở Phòng thí nghiệm Cavendish thuộc Đại học Cambridge, cùng một nhóm nhỏ các nhà vật lý học và hóa học nghiên cứu về cấu trúc không gian ba chiều của protein. Vào thời điểm đó, anh đã 35 tuổi vàhầu như chưa có tiếng tăm gì. Mặc dù một vài đồng nghiệp thân thiết đã nhận ra tư duy nhanh nhẹn và sắc sảo của anh nên thường tìm đến anh để hỏi ý kiến, nhưng họ lại thường không trân trọng đúng mức mà còn cho rằng anh hay nói luyên thuyên.

Chủ nhiệm đơn vị nghiên cứu của Francis lúc ấy là ông Max Perutz, một nhà hóa học gốc Áo đã đến Anh vào năm 1936. Vào thời điểm đó ông đã thu thập nhiều dữ liệu nhiễu xạ qua tia X từ các tinh thể hemoglobin được hơn 10 năm và chỉ mới bắt đầu tìm thấy vài kết quả. Người giúp đỡ ông là Ngài Lawrence Bragg, giám đốc phòng thí nghiệm Cavendish. Suốt gần bốn mươi năm, ông Bragg, một người đoạt giải Nobel và là một trong những người đặt nền móng cho ngành tinh thể học, đã luôn dõi theo nhiễu xạ tia X như một phương pháp giúp xác định cấu trúc ngày càng phức tạp hơn của các phân tử.* Khi cấu trúc phân tử càng phức tạp được tìm ra nhờ phương pháp mới thì ông lại càng phấn khởi. Vì thế mà trong những năm ngay sau chiến tranh ông đặc biệt say mê với việc giải cấu trúc protein, vốn là loại phân tử phức tạp nhất. Bình thường, khi xong việc hành chính, ông Bragg hay ghé qua văn phòng của Perutz để thảo luận về những dữ liệu tia X vừa thu được. Sau đó ông tiếp tục tìm cách lí giải chúng sau khi về nhà.

Crick là điểm giao thoa giữa - nhà lý thuyết Bragg và - nhà thực nghiệm Perutz; anh thi thoảng cũng làm thí nghiệm nhưng thường say sưa với lý thuyết giải mã cấu trúc protein hơn. Mỗi khi tìm ra điều mới mẻ, anh thường sẽ trở nên cực kì phấn khích và lập tức kể cho bất kì ai chịu nghe về những điều này. Mộthai ngày sau đó anh thường nhận thấy lý thuyết của mình chưa ổn và thế là quay sang thí nghiệm cho đến khi chán thì phát kiến mới cho lý thuyết lại nảy sinh.

Có nhiều tình huống bi hài liên quan đến những chuyện này. Mà cũng nhờ vậy nên không khí phòng thí nghiệm, nơi mà những quy trình thường kéo dài từ vài tháng cho đến vài năm, trở nên sôi động hơn. Điều này một phần do âm lượng giọng nói của Crick: anh nói lớn và nhanh hơn bất kì ai và khi anh phá lên cười thì ai cũng biết anh đang ở đâu trongviện Cavendish. Gần như ai cũng thích thú với những khoảnh khắc rộn ràng này, đặc biệt là khi chúng tôi có thời gian chăm chú lắng nghe và ngắt lời ngay khi không còn theo kịp chuỗi suy luận của anh nữa. Nhưng có một ngoại lệ đáng nhắc tới. Những cuộc chuyện trò với Crick thường lại làm Ngài Lawrence Bragg khó chịu, và giọng nói của anh thôi cũng đủ để làm Bragg phải tìm một nơi khác, yên tĩnh hơn. Chỉ thỉnh thoảng ông mới tới uống trà ở Cavendish, vì điều đó có nghĩa là ông phải chịu đựng việc cả phòng trà như vỡ bung do giọng nói của Crick. Nhưng ngay cả khi đã làm vậy, Bragg vẫn chưa hoàn toàn được yên thân. Đã hai lần hành lang bên ngoài văn phòng của ông bị ngập khi nước túa ra từ phòng thí nghiệm mà Crick đang làm việc. Francis, vì mải say sưa với lí thuyết, đã lơ là việc siết chặt ống cao su quanh cái máy bơm hút của mình.

Vào thời điểm tôi mới đến, các lí thuyết của Francis đã vượt xa những giới hạn của lĩnh vực tinh thể học protein. Bất cứ điều gì quan trọng cũng lôi cuốn anh, và anh thường đi đến nhiều phòng khác nhau để xem những thí nghiệm mới nào vừa được thực hiện. Mặc dù thường rất nhã nhặn và ân cần đối với các đồng nghiệp khi họ không hiểu rõ ý nghĩa thật sự của những thí nghiệm mới, nhưnganh cũng không bao giờ ngần ngại nói thẳng với họ điều đó. Gần như ngay lập tức, anh sẽ đề xuất một loạt những thí nghiệm mới để chứng minh cho lập luận của mình. Ngoài ra, anh cũng không ngừng thao thao bất tuyệt với những ai chịu lắng nghe rằng các ý tưởng sáng suốt mới của mình có thể sẽ thúc đẩy khoa học phát triển như thế nào.

Từ những lí do đó, người ta thực sự sợ Crick dù không nói ra, đặc biệt là những người cùng thời với anh cũng đang tìm danh tiếng. Cái cách anh nhanh chóng nắm bắt dữ liệu và giản lược chúng thành những mô hình chặt chẽ thường làm cho họchột dạ. Họ sợ rằng, trong tương lai sớm thôi, anh ấy sẽ thành công, và sẽ chỉ ra cho cả thế giới thấy những cái đầu mờ nhạt, vốn được che dấu sau những lối hùng biện kiểu cách của Đại học Cambridge.

Mặc dù Crick được hưởng quyền có một bữa ăn mỗi tuần tại trường Caius (một trường thành viên danh giá của Đại Học Cambridge - ND), anh vẫn chưa vào biên chế của bất kì trường nào. Một phần là do chủ ý của anh. Anh rõ ràng không muốn chịu gánh nặng không đáng có từ việc giảng dạy sinh viên đại học. Phần khác cũng vì tiếng cười của Crick, không chừng nó sẽ làm mấy học giả đáng kính nổi khùng nếu phải nghe thấy quá một lần mỗi tuần. Tôi chắc rằng việc không vào biên chế đôi khi cũng làm Francis buồn phiền, dù cho bản thân anh cũng thấy rõ rằng cuộc sống của giới khoa bảng vốn bị chi phối bởi các vị trung niên quá mô phạm nhưng thực chất lại không có khả năng đem lại cho anh niềm yêu thích khoa học hay chỉ dạy cho anh bất cứ điều gì đáng giá. Duy chỉ có trường King, một ngôi trường giàu mạnh và phóng khoáng mới tiếp nhận anh mà không làm mất đi tính cách của cả đôi bên. Những ai thân thiết đều biết anh là một người bạn vui vẻ khi cùng nhau dùng bữa tối. Nhưng dù có cố gắng thế nào, họ không thể che giấu được sự thật là nếu vô tình đưa ra một bình luận sai về rượu sherry (rượu Tây Ban Nha) thì hẳn sẽ bị Francis mắng cho một trận.

Phương pháp nghiên cứu khoa học trong Răng Hàm Mặt (Sách dùng cho sinh viên Răng hàm mặt)

GIỚI THIỆU SÁCH Răng Hàm Mặt là một trong những ngành chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng,trong đó nghiên cứu khoa học trong răng hàm mặt giúp tìm ra những bằng chứng khoa học

Khám Định Bệnh Bằng Máy Đo Huyết Áp - VL

Khám Định Bệnh Bằng Máy Đo Huyết Áp GIỚI THIỆU SÁCH: Khám Định Bệnh Bằng Máy Đo Huyết Áp của tác giả Đỗ Đức Ngọc là một cuốn sách mở ra những hiểu biết mới

Làm Sạch Mạch Và Máu (Tái Bản)

Làm Sạch Mạch Và Máu (Tái Bản) ------------ Nhiều bạn đọc Việt Nam – những độc giả mến trọng của tôi, có thể là đang có trong nhà mình, hoặc đang đọc, hoặc đang trải

Sách - Chẩn đoán và điêu trị các bệnh cơ xương khớp

Cuốn sách "Chẩn đoán và điêu trị các bệnh cơ xương khớp" là một tài liệu chuyên sâu và thực tiễn, được biên soạn bởi hai chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực cơ xương

Thận - Tiết Niệu, Sinh Dục - Lọc Máu Và Ghép Tạng Trẻ Em

Chuyên ngành Thận - Tiết niệu - Sinh dục, lọc máu và ghép tạng trẻ em ở Việt Nam còn non trẻ, mới có khoảng trên 60 - 70 tuổi (Riêng Urologie-Tiết niệu học có

Cơ Thể Phi Tuổi Tác Tâm Trí Phi Thời Gian

Cơ Thể Phi Tuổi Tác Tâm Trí Phi Thời Gian ------------ Cơ Thể Phi Tuổi Tác Tâm Trí Phi Thời GianCó một điều thú vị về lão hóa, đó là chưa ai từng chứng minh

Biên Niên Sử Âm Vật

Biên Niên Sử Âm Vật Cuốn sách là một hành trình đưa người đọc tìm hiểu tất cả những sự kỳ diệu về mặt giải phẫu học của một trong những cơ quan quan trọng,

Enzym học

Nội dung: Sách gồm 10 chương: Chương 1: Giới thiệu sơ lược về enzyme Chương 2: Các thành phần cấu trúc của phân tử enzyme Chương 3: Cân bằng liên kết protein - phối tử

Đừng Chết Bởi Canxi

Nay chúng ta đều biết rằng kiến thức địa chất được công nhận trong thời đại của Christopher Columbus đã được xây dựng trên nền tảng không vững chắc. Vào thế kỷ 15, “chân lý”

(Tái bản) Combo 2 cuốn: Sách Sức Khoẻ Toàn Diện + Thức Tỉnh và Hành Động

BÍ MẬT DINH DƯỠNG CHO SỨC KHỎE TOÀN DIỆN Một trong những cuốn sách dinh dưỡng gây chấn động toàn cầu, giúp bạn thay đổi cách ăn, chữa lành cơ thể, phòng ngừa bệnh mạn

Cẩm Nang Nhi Khoa: Cách Chăm Sóc Trẻ Ốm Tại Nhà

Làm cha mẹ, ai cũng muốn con mình được khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu con ốm hoặc có những biểu hiện không bình thường thì sao? Cha mẹ lo lắng là điều rất bình thường

Sách Sông Ngân khi tỏ khi mờ - Nhã Nam - BẢN QUYỀN

Tác giả: Nguyễn Quang Riệu Nhà xuất bản: Thế Giới Số trang: 184 Kích thước: 14 x 20.5cm Ngày phát hành: 05-2019 Trong cuốn sách này, Giáo sư Nguyễn Quang Riệu, nhà khoa học danh

Y Học Thực Chứng

Y học thực chứng là một trường phái thực hành y học dựa vào chứng cứ khoa học, kinh nghiệm của người thầy thuốc, và những giá trị liên quan đến bệnh nhân. Thực hành

Lịch Sử Ung Thư - Hoàng Đế Của Bách Bệnh

Lịch Sử Ung Thư - Hoàng Đế Của Bách Bệnh (tái bản 2020) ------------ Lịch Sử Ung Thư - Hoàng Đế Của Bách Bệnh Ung thư đang càng ngày càng là mối đe dọa của

Sách Bức tranh toàn cảnh: Nguồn gốc của sự sống, của nghĩa lý và của chính vũ trụ - Nhã Nam - BẢN QUYỀN

Tác giả: Sean Carroll Dịch giả: Nguyễn Trung Đức , Phan Thị Hà Trang Nhà xuất bản: Thế Giới Số trang: 604 Kích thước: 15.5x24 cm Ngày phát hành: 03-2022 Sự sống nảy sinh như

Sách - Bào chế và sinh dược học tập 1 2022

Bào chế và sinh dược học tập 1 2022 Tác giả: tập thể Trường Đại Học Y Dược Hà Nội - Bộ Môn Bào Chế - Số trang: 300 - Khổ: 19 x 27 cm

Hiểu Để Kiểm Soát Bệnh Tiểu Đường Và Biến Chứng

Nếu bạn trả lời “có” cho bất kỳ câu hỏi nào dưới đây, thì cuốn sách này là dành cho bạn! ● Bạn hay người thân của bạn bị tiền tiểu đường hoặc tiểu đường?

Nhân Tố Enzyme 3 - Trẻ Hóa (Tái Bản 2021)

Nhân Tố Enzyme 3 - Trẻ Hóa (Tái Bản 2021) ------------ Nhân Tố Enzyme 3 - Trẻ Hóa (Tái Bản 2021)

Đọc Hiểu Kết Quả Xét Nghiệm Máu

Đọc Hiểu Kết Quả Xét Nghiệm Máu

Combo 2 cuốn sách dinh dưỡng: Bí mật dinh dưỡng + Ăn lành sống mạnh - Ăn đúng để sống khoẻ, phòng bệnh và trường thọ

BÍ MẬT DINH DƯỠNG CHO SỨC KHỎE TOÀN DIỆN Một trong những cuốn sách dinh dưỡng gây chấn động toàn cầu, giúp bạn thay đổi cách ăn, chữa lành cơ thể, phòng ngừa bệnh mạn

How The Body Works - Hiểu Hết Về Cơ Thể

How The Body Works - Hiểu Hết Về Cơ Thể Tuyệt đối đừng bỏ qua cuốn sách này nếu bạn là người ham học hỏi, tìm tòi và mong muốn khám phá chính cơ thể

Đừng Chết Bởi Hóa Chất - Tái Bản 2022

Hóa chất là một phần không thể thiếu đối với xã hội hiện đại ngày nay. Cùng với những phát kiến, tiến bộ trong nghiên cứu và ứng dụng hóa chất vào đời sống, con

Combo 2 cuốn sách: Thực Phẩm Ngừa Ung Thư + Lịch Sử Ung Thư - Hoàng Đế Của Bách Bệnh (Bìa mềm)

1. Thực Phẩm Ngừa Ung Thư Ăn uống thế nào để khỏe mạnh? Hiện nay, trước thực trạng thực phẩm bẩn và việc sử dụng tràn lan các phụ gia có nguồn gốc hóa chất,

Dược Động Học Đại Cương

Cuốn sách "Dược động học đại cương" được biên soạn dựa vào chương trình giáo dục của Trường Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh trên cơ sở chương trình khung đã được

Thực Hành Bệnh Tim Mạch

Nhằm mục đích cập nhật kịp thời những kiến thức, kỹ năng mới, tập thể các tác giả biên soạn cuốn sách này đã nỗ lực bổ sung, biên chỉnh lại sách Thực hành Bệnh

Cơ Thể Ta Đã Hai Triệu Năm - Giải Mã Các Căn Bệnh Thời Hiện Đại

Cơ Thể Ta Đã Hai Triệu Năm - Giải Mã Các Căn Bệnh Thời Hiện Đại ------------ Những người nguyên thủy vốn cầm dao và cung đi săn bắn. Để tăng hiệu quả săn bắn,

ĐT Gãy Xương Ở Trẻ Em

Trong thời đại hiện nay, do tình hình kinh tế xã hội ngày một đi lên, giao thông phát triển, vui chơi giải trí và thể thao cũng ngày càng phong phú thì chất lượng

Sách Dinh dưỡng toàn phần: Bí quyết ngăn ngừa và chữa khỏi bệnh động mạch vành

BÍ QUYẾT PHỤC HỒI TIM MẠCH TỰ NHIÊN – KHÔNG CẦN THUỐC, KHÔNG CẦN PHẪU THUẬT Bạn có đang chủ quan với trái tim của chính mình? Tại Việt Nam, cứ 4 người thì có

Điều dưỡng ngoại khoa (sách dùng cho đào tạo trung cấp điều dưỡng đa khoa)

Tên sách : Điều dưỡng ngoại khoa (dùng cho đào tạo trung cấp điều dưỡng đa khoa) Tác giả: Trần Việt Tiến Số trang : 272 Khổ sách : 19 x 27 Năm xuất bản:

Bộ Công Cụ Tinh Gọn Trong Y Tế - Phương Pháp Vừa Đúng Lúc - Bản Quyền

Bộ Công Cụ Tinh Gọn Trong Y Tế - Phương Pháp Vừa Đúng Lúc Phương pháp “vừa đúng lúc” (JIT) là một cách tiếp cận có thể nâng cao đáng kể khả năng loại bỏ

Bẩn Cũng Tốt - Lợi Ích Của Vi Trùng Đối Với Sự Phát Triển Hệ Miễn Dịch Của Trẻ Nhỏ

Bẩn Cũng Tốt - Lợi Ích Của Vi Trùng Đối Với Sự Phát Triển Hệ Miễn Dịch Của Trẻ Nhỏ Thể loại: Phi hư cấu/ Thực phẩm/ Sức khỏe/ Sinh học “Một hướng dẫn với

Sách - Làm Sạch Mạch Và Máu

Làm Sạch Mạch Và Máu ( Tặng Postcard bốn mùa ngẫu nhiên ) Tác giả: Nishi Katsuzo Ngày xuất bản: 2019 Kích thước: 14.5 x 20.5 cm Loại bìa: Bìa mềm Số trang: 253 Nhà

Thanh lọc não bộ

Thanh lọc não bộ xác định những yếu tố đang làm xói mòn đời sống của chúng ta, để từ đó đưa ra những phương cách cần thiết để suy nghĩ rõ ràng, quyết định

Combo sách: Toàn cảnh dinh dưỡng (TB) + Liệu trình dinh dưỡng (TB), tặng sách Sống mạnh mẽ

THÔNG TIN SẢN PHẨM: Toàn cảnh dinh dưỡng - Thức tỉnh và hành động Công ty xuất bản: Tinh Hoa Books Số trang: 380 NỘI DUNG: Theo thống kê mới nhất của Tổ chức Y

Dưỡng Gan Để Dưỡng Nhan

Vì sao phụ nữ muốn khỏe đẹp phải dưỡng gan đầu tiên? Ngày nay đã có vô số chị em bỏ ra không biết bao nhiêu thời gian, tiền bạc và sức lực vào

Hướng Dẫn Chẩn Đoán Và Điều Trị Bệnh Hô Hấp

Cuốn sách "Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh hô hấp" được xây dựng với sự nỗ lực cao của các nhà khoa học đầu ngành hô hấp của Việt Nam, sách bao gồm

Combo 2 Cuốn Sách Hay Để Ngừa Ung Thư: Thực Phẩm Ngừa Ung Thư + Ung Thư - Sự Thật, Hư Cấu, Gian Lận Và Những Phương Pháp Chữa Lành Không Độc Hại / Tặng Kèm Bookmark Happy Life

Combo 2 Cuốn Sách Hay Để Ngừa Ung Thư: Thực Phẩm Ngừa Ung Thư + Ung Thư - Sự Thật, Hư Cấu, Gian Lận Và Những Phương Pháp Chữa Lành Không Độc Hại / Tặng

Bình Ổn Đại Tràng, Phòng Chống Ung Thư _HH

Bình Ổn Đại Tràng, Phòng Chống Ung Thư “Hãy áp dụng các phương pháp bình ổn đại tràng trong cuốn sách này vào lối sinh hoạt thường nhật, bạn nhất định sẽ cải thiện được

Chẩn Đoán Và Điều Trị Gãy Xương Trật Khớp Chi Trên (Giáo trình đào tạo sau đại học) - Tái bản năm 2022

Trong lĩnh vực chấn thương chỉnh hình, gãy xương và trật khớp là những vấn đề thường gặp trong thực hành lâm sàng đặc biệt là trong cấp cứu. Việc chẩn đoán và điều

Chấn Thương - Vết Thương Mạch Máu (Giáo trình dùng cho sinh viên sau Đại học và Bác sĩ chuyên khoa) - Trường Đại học Y Hà Nội - Bộ môn Ngoại; GS.TS.BS. Đoàn Quốc Hưng chủ biên

Combo How The Body Works (Bộ 2 Cuốn)

Combo How The Body Works (Bộ 2 Cuốn) Hướng dẫn đơn giản nhất và trực quan nhất từ trước đến nay về thức ăn và dinh dưỡng! Có chế độ ăn nào là hoàn hảo

Trân Trọng Cơ Thể - Chìa Khóa Tránh Xa Ung Thư

"Ung thư sẽ không biến mất chỉ nhờ con dao mổ của bác sĩ. Những bệnh nhân khỏi bệnh hoàn toàn không phải nhờ vào phẫu thuật. Bác sĩ chỉ giúp can thiệp một

Ứng Dụng AI Trong Y Tế - Học Máy, Học Sâu và Tương Lai Y Học

Ứng Dụng AI Trong Y Tế: Học Máy, Học Sâu và Tương Lai Y Học Trong vài năm trở lại đây, trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là khái niệm viễn tưởng, mà đã

Bệnh Học Nội Khoa, Tập 2 (Sách dùng đào tạo đại học) (Xuất bản lần thứ bảy, có sửa chữa và bổ sung - năm 2023) - Trường Đại Học Y Hà Nội

Triệu Chứng Lâm Sàng Học

Định bệnh theo tiêu chuẩn sách Triệu chứng lâm sàng học do kinh nghiệm tích lũy nhiều đời của các thầy thuốc Đông y thời cổ đại đã đúc kết thành một khoa chuyên môn

Combo 2 cuốn : Ai Là Thầy Thuốc Tốt Nhất Của Bạn + Cơ Thể Tự Chữa Lành: Nước Ép Cần Tây

1. Ai Là Thầy Thuốc Tốt Nhất Của Bạn Chia sẻ của bác sĩ Nguyễn Anh Tú, tác giả của cuốn sách “Ai là thầy thuốc tốt nhất của bạn – Có thể bạn sẽ

Bệnh Đái Tháo Đường

Bệnh Đái Tháo Đường Đái tháo đường là một bệnh mang tính chất xã hội cao ở các nước phát triển. Trong những nǎm gần đây, tốc độ tǎng trưởng nhanh của bệnh đái đường

Sách Bệnh lý và phẫu thuật hàm mặt Tập 2 (2021)

Sách - Bệnh lý và phẫu thuật hàm mặt Tập 2 Tác giả: PGS.TS.Lê Văn Sơn NXB: Giáo Dục Việt Nam Phát hành: Nxb Giáo Dục Việt Nam Số trang: 299 Kích thước: 19 x

Nguồn Gốc Dịch Bệnh

Nguồn Gốc Dịch Bệnh Chẳng có gì phải bàn cãi khi nói Nguồn Gốc Dịch Bệnh một cuốn sách phi thường. David Quammen đã dệt lên một câu chuyện đặc biệt, một tiểu thuyết trinh

Sách - Combo Phương pháp cải thiện lưu thông máu tốt

Combo Phương pháp cải thiện lưu thông máu tốt Tác giả: Akiyoshi Horie Dịch giả: Như Nữ Số trang: 251 trang Khổ: 14.5 x 20.5cm Nhà xuất bản: Công Thương Năm xuất bản: 2021 Combo

HÓA SINH (Sách Đào Tạo Bác Sĩ Y Khoa) (In lần thứ ba có sửa chữa và bổ sung - năm 2022) - Bản in màu

Axit Và Kiềm Trong Thực Dưỡng

Axit Và Kiềm Trong Thực Dưỡng ------------ Từ cuối thế kỷ trước cho tới thế kỷ này, rất nhiều khái niệm quan trọng của cuộc sống đã được đưa vào lĩnh vực sinh lý học.

Sức khoẻ sinh sản (dùng cho đào tạo cử nhân y tế công cộng)

Tên đề tài: Sức khoẻ sinh sản (dùng cho đào tạo cử nhân y tế công cộng) Tác giả: Bùi Thị Thu Hà (CB) Khổ sách: 19.0 x 27.0 Năm xuất bản: 2010 Công ty

Sách - Ta Chính Là Những Thứ Ta Ăn - Sách chăm sóc sức khoẻ- 2H Books

TA CHÍNH LÀ NHỮNG THỨ TA ĂN - Lời mời gọi xem xét toàn diện cách mỗi người chúng ta nấu và ăn. Khi tác giả Alice Waters mở nhà hàng Chez Panisse lần đầu

Combo Sách: Bảo Vệ Sức Khỏe Tinh Thần (MinhLongbooks)

Tác giả : Nhiều tác giả NXB: Minh Long book tổng hợp Kích thước : 14.5x20.5 cm Số trang : Bộ 4 cuốn Khối lượng : 1500 grams Bìa : bìa mềm Sách: Combo Sách

Điều Trị Kháng Sinh Theo Kinh Nghiệm

Giới thiệu tác giả: Bruke A. Cunha, Tiến sỹ Y học, Bác sỹ hàng đầu của Trường môn các thầy thuốc Hoa Kỳ (MACP) là Trưởng khoa - Khoa bệnh nhiễm khuẩn tại Bệnh viện

Những Vấn Đề Cần Biết Về Y Tế Học Đường_100 Câu Hỏi Đáp Về Phòng, Chống Bệnh Truyền Nhiểm Và Phòng Ngừa Tai Nạn Thương Tích Trong Trường Học

Nội dung sách gồm các phần chính sau: Phần I. Tìm hiểu NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN BIẾT VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM Ở TRƯỜNG HỌC Phần II. PHÒNG, CHỐNG DỊCH BỆNH COVID-19 TRONG CÁC CƠ SỞ

Sách - Hội chứng không nhạy cảm Androgen

Hội chứng không nhạy cảm Androgen -Tác giả: Chủ biên Trần Thiết Sơn và bộ môn phẫu thuật tạo hình - Trường đại học Y Hà Nội - Nhà xuất bản Y Học - Nhà

Combo Sách sống xanh: Ăn lành sống mạnh + Bí mật dinh dưỡng + Động mạch vành

1. SÁCH HAY CHO NGƯỜI MUỐN SỐNG KHỎE MẠNH VÀ BẢO VỆ TRÁI ĐẤT Tên sách: Ăn lành sống mạnh - Trái đất thêm xanh Công ty xuất bản: Tinh Hoa Books Số trang: 296

Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí Hồi sức tích cực

Tài liệu bao gồm 9 chương và 34 bài hướng dẫn chẩn đoán và điều trị chuyên khoa Hồi sức tích cực, trong đó tập trung vào hướng dẫn thực hành chẩn đoán và điều

Trang đầu 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Trang cuối