✨Phát triển năng lực lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường
LỜI NÓI ĐẦU Thế giới liên tục thay đổi, và sự thay đổi này là quy luật tất yếu của sự phát triển trong tự nhiên, xã hội và tổ chức. Vai trò của các nhà lãnh đạo là nắm bắt những thay đổi này, điều chỉnh theo hướng có lợi cho tổ chức và hướng tới tương lai. John F. Kennedy từng khẳng định: “Thay đổi là quy luật của cuộc sống. Những người chỉ nhìn vào quá khứ hoặc hiện tại chắc chắn sẽ bỏ lỡ cơ hội của tương lai” (Kennedy, 1963). Sự thay đổi không chỉ tạo ra những thách thức mà còn mang đến cơ hội. Alvin Toffler, trong tác phẩm “Future Shock”, đã nhấn mạnh rằng khả năng thích ứng với sự thay đổi sẽ quyết định sự sống còn: “Sự thay đổi, trong xã hội và trong tổ chức, không thể tránh khỏi và luôn tăng tốc. Những người không thể học hỏi và thích nghi sẽ bị bỏ lại phía sau” (Toffler, 1970). Trong bối cảnh đó, các nhà lãnh đạo, quản lí và quản trị tổ chức ngày nay đối mặt với những thách thức quan trọng trong việc duy trì sự vững vàng, tập trung và động viên đội ngũ để hoàn thành các mục tiêu một cách tích cực. Vai trò này được thể hiện qua những khía cạnh sau:
- Phát triển tầm nhìn và chia sẻ tầm nhìn Tầm nhìn không chỉ là đích đến mà tổ chức hướng tới, mà còn là yếu tố truyền cảm hứng mạnh mẽ. Một nhà lãnh đạo giỏi cần xác định mục tiêu dài hạn và chia sẻ tầm nhìn đó với tổ chức. Như Bill Gates từng nói: “Lãnh đạo giỏi là người trao quyền và tạo điều kiện để nhân viên thực hiện được tầm nhìn của mình” (Gates, 2013). Để truyền tải tầm nhìn hiệu quả, nhà lãnh đạo phải sở hữu khả năng kết nối với cảm xúc và động lực của đội ngũ. Peter Drucker từng nhấn mạnh: “Điều quan trọng nhất trong giao tiếp là lắng nghe những gì chưa được nói” (Drucker, 1973). Điều này cho thấy sự nhạy bén trong việc nắm bắt nhu cầu và mong muốn ngầm của tổ chức.
- Truyền đạt mục tiêu Người lãnh đạo phải truyền tải mục tiêu của tổ chức một cách rõ ràng để đội ngũ hiểu và cam kết thực hiện. Simon Sinek đã đưa ra một khái niệm mang tính cách mạng trong cuốn “Start with Why”: “Con người không mua sản phẩm bạn làm ra, họ mua lí do tại sao bạn làm điều đó” (Sinek, 2009). Khi hiểu được mục đích và giá trị của mục tiêu, nhân viên sẽ chủ động và sáng tạo hơn trong công việc. T iv Phát triển năng lực lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường Sự truyền đạt mục tiêu không chỉ dừng lại ở lời nói, mà cần được hiện thực hóa qua các chiến lược cụ thể. Như Abraham Lincoln từng nói: “Tương lai thuộc về những ai chuẩn bị sẵn sàng cho ngày hôm nay” (Lincoln, 1863).
- Hiện thân của giá trị cốt lõi Người lãnh đạo cần trở thành hiện thân của các giá trị cốt lõi mà tổ chức đề cao. Giá trị này không chỉ được truyền đạt qua lời nói mà còn qua hành động thực tế, giúp tạo niềm tin vững chắc. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước” (Hồ Chí Minh, 1949). Một ví dụ điển hình là Mahatma Gandhi, người đã lãnh đạo bằng cách thực hành chính những điều ông thuyết giảng: “Bạn phải là sự thay đổi mà bạn muốn thấy trên thế giới” (Gandhi, 1927).
- Giao quyền và tạo niềm tin Giao quyền không chỉ là phân bổ công việc mà còn là trao niềm tin để đội ngũ phát huy tối đa khả năng. Stephen Covey nhận định: “Niềm tin là nền tảng của mọi mối quan hệ. Khi niềm tin mạnh mẽ, giao tiếp hiệu quả sẽ theo sau” (Covey, 1989). Sự tin tưởng giúp nâng cao tinh thần trách nhiệm và tính sáng tạo của nhân viên, đồng thời tạo nên một môi trường làm việc tích cực. Như Theodore Roosevelt từng nói: “Điều tốt nhất bạn có thể làm là điều đúng đắn; điều tồi tệ nhất là không làm gì cả” (Roosevelt, 1905).
- Truyền cảm hứng và phát triển đội ngũ Một nhà lãnh đạo xuất sắc là người biết truyền cảm hứng, động viên và khích lệ đội ngũ. Đồng thời, họ cần tập trung phát triển nhân viên, ghi nhận thành tích và tạo cơ hội để mọi người phát triển năng lực. Như Nelson Mandela từng chia sẻ: “Tôi không bao giờ thua; tôi hoặc là chiến thắng, hoặc là học hỏi” (Mandela, 1994). Truyền cảm hứng không chỉ là động viên cá nhân mà còn là tạo nên văn hóa học hỏi và phát triển liên tục trong tổ chức.
- Thích ứng trong kỷ nguyên 4.0 Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra yêu cầu cao về năng lực dự báo, ra quyết định và thích ứng nhanh chóng của người lãnh đạo. Alvin Toffler đã nhận định: “Người mù chữ trong thế kỷ XXI không phải là người không biết đọc hay viết, mà là người không biết học, quên và học lại” (Toffler, 1970). Phát triển năng lực lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường v Lãnh đạo trong kỷ nguyên này cần không ngừng học hỏi, nâng cao trí tuệ và năng lực thích ứng để đáp ứng những thách thức mới, đặc biệt trong lĩnh vực chuyển đổi số.
- Cải tiến liên tục – Kaizen Triết lí “kaizen” của Nhật Bản nhấn mạnh tầm quan trọng của sự cải tiến liên tục: luôn đặt câu hỏi để công việc ngày hôm nay tốt hơn ngày hôm qua. Như Lí Quang Diệu từng chia sẻ: “Sự đổi mới là chìa khóa để sống sót và phát triển trong một thế giới đầy cạnh tranh” (Lee, 2000). Để thực hiện cải tiến liên tục, nhà lãnh đạo cần kết hợp giữa đổi mới sáng tạo và tư duy dài hạn, đồng thời gắn kết đội ngũ trong quá trình này.
- Lãnh đạo trong khủng hoảng Khủng hoảng không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để nhà lãnh đạo chứng minh năng lực thực sự. Trong những thời điểm bất thường, lãnh đạo cần giữ vững tinh thần, ra quyết định dứt khoát và dẫn dắt đội ngũ vượt qua khó khăn. Như Winston Churchill từng nói: “Đừng để một cuộc khủng hoảng tốt trở nên lãng phí” (Churchill, 1945). Một nhà lãnh đạo thành công trong khủng hoảng là người biết biến nguy cơ thành cơ hội, từ đó tạo đà cho sự phát triển bền vững 9.Tư duy phản biện và ra quyết định sáng suốt Trong bối cảnh thay đổi nhanh chóng và phức tạp, một nhà lãnh đạo giỏi cần sở hữu tư duy phản biện để đánh giá tình huống một cách toàn diện và ra quyết định sáng suốt. Tư duy phản biện không chỉ giúp xác định cơ hội và thách thức, mà còn tránh được những sai lầm do cảm tính hoặc áp lực. Như Daniel Kahneman, tác giả cuốn Thinking, Fast and Slow, từng nhấn mạnh: “Con người thường bị ảnh hưởng bởi những phán đoán nhanh, nhưng tư duy chậm và có hệ thống là cách tốt nhất để ra quyết định chính xác” (Kahneman, 2011). Nhằm đáp ứng yêu cầu đó, các tác giả đã nghiên cứu và biên soạn tập sách “Phát triển năng lực lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường” với 12 chương, cung cấp kiến thức tương đối toàn diện trong lĩnh vực lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường. PHẦN 1: TỔNG QUAN VỀ LÃNH ĐẠO, QUẢN LÍ VÀ QUẢN TRỊ Chương 1: Tổng quan về khoa học lãnh đạo, quản lí và quản trị Chương 2: Quyền lực và ảnh hưởng trong lãnh đạo, quản lí và quản trị vi Phát triển năng lực lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường Chương 3: Phẩm chất lãnh đạo và năng lực lãnh đạo Chương 4: Phong cách lãnh đạo và sự ảnh hưởng PHẦN 2: LÃNH ĐẠO, QUẢN LÍ VÀ QUẢN TRỊ NHÀ TRƯỜNG Chương 5: Lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường Chương 6: Phẩm chất và năng lực lãnh đạo trong quản lí giáo dục Chương 7: Chương trình và phát triển chương trình giáo dục Chương 8: Lãnh đạo sự thay đổi trong tổ chức nhà trường Chương 9: Xây dựng văn hóa tổ chức trong nhà trường Chương 10: Quản lí chất lượng giáo dục Chương 11: Chuyển đổi số trong giáo dục Để hoàn thành tập sách “Phát triển năng lực lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường”, chúng tôi đã kế thừa nhiều công trình của các nhà nghiên cứu đi trước và đương thời trong lĩnh vực khoa học lãnh đạo, quản lí và quản trị nói chung, và trong nhà trường nói riêng; cũng như nhiều tổ chức, cá nhân, tham gia đóng góp và bổ sung. Chúng tôi trân trọng cảm ơn các nhà nghiên cứu, các tác giả có tài liệu được sử dụng trong sách “Phát triển năng lực lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường” này. Dù đã rất nỗ lực trong quá trình biên soạn, nhưng chúng tôi cũng không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Vì vậy, chúng tôi rất mong nhận được các ý kiến đóng góp và bổ sung của quý bạn đọc để sách “Phát triển năng lực lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường” được hoàn chỉnh hơn trong những lần tái bản sau. Chúng tôi hy vọng cuốn sách chuyên khảo này sẽ trở thành tài liệu hữu ích cho bạn đọc trong nghiên cứu, học tập và tham khảo cho những nhà lãnh đạo, quản lí và quản trị nhà trường; đặc biệt là cho các nghiên cứu sinh, học viên cao học và sinh viên đại học của các chuyên ngành Giáo dục học, Quản lí giáo dục và các chuyên ngành gần khác. Hy vọng tài liệu này sẽ giúp bạn thay đổi trong công việc và học tập của bạn theo hướng tích cực, nhằm đạt được thành công trong cuộc sống. Thư góp ý xin gửi về địa chỉ E-mail: hungngmd1@ Thay mặt các tác giả Nguyễn Văn Hùng
VNĐ: 248,170
Mua hàng tại Shopee giảm thêm 30%
